công thức của axit nitric là

Bách khoa toàn thư há Wikipedia

Acid nitric
Danh pháp IUPAC	Acid nitric
Tên khác	Nước cường thủy, cường thủy (Aqua fortis), Spirit of niter, Acidum nitricum
Nhận dạng
Số CAS	7697-37-2
PubChem	944
Số EINECS	231-714-2
KEGG	D02313
MeSH	Nitric+acid
ChEBI	48107
ChEMBL	1352
Số RTECS	QU5775000
Ảnh Jmol-3D	ảnh ảnh 2
SMILES	đầy đủ Bạn đang xem: công thức của axit nitric là [N+](=O)(O)[O-] ON(=O)=O
InChI	đầy đủ 1/HNO3/c2-1(3)4/h(H,2,3,4)
Tham chiếu Gmelin	1576
3DMet	B00068
UNII	411VRN1TV4
Thuộc tính
Công thức phân tử	HNO 3
Bề ngoài	Chất lỏng nhập, ko màu
Mùi	Acrid, suffocating
Khối lượng riêng	1.51 g/cm3, 1.41 g/cm3 [68% w/w]
Điểm rét chảy	−42 °C (231 K; −44 °F)
Điểm sôi	83 °C (356 K; 181 °F) hỗn hợp 68% sôi nhập 121 °C (250 °F; 394 K)
Độ hòa tan nhập nước	Tan
log P	−0.13
Áp suất hơi	48 mmHg (20 °C)
Độ axit (pKa)	−1.4
MagSus	−199×10−5 cm3/mol
Chiết suất (nD)	1.397 (16.5 °C)
Mômen lưỡng cực	2.17 ± 0.02 D
Base liên hợp	Nitrat
Nhiệt hóa học
Enthalpy hình trở thành ΔfHo298	−207 kJ/mol
Entropy mol chi chuẩn chỉnh So298	146 J/(mol·K)
Các nguy khốn hiểm
NFPA 704	4 2
Điểm bắt lửa	Không cháy
PEL	TWA 2 ppm (5 mg/m3)
LC50	138 ppm (rat, 30 min)
REL	TWA 2 ppm (5 mg/m3) ST 4 ppm (10 mg/m3)
IDLH	25 ppm
Ký hiệu GHS
Báo hiệu GHS	DANGER
Chỉ dẫn nguy hại GHS	H272, H300, H310, H330, H373, H411
Chỉ dẫn ngăn chặn GHS	P210, P220, P260, P305+P351+P338, P310, P370+P378
Các hợp ý hóa học liên quan
Hợp hóa học liên quan	Dinitơ trioxide Dinitơ tetroxide Dinitơ pentoxide Nitơ oxide Nitơ monoxide Nitơ dioxide
Trừ khi sở hữu chú giải không giống, tài liệu được cung ứng cho những vật tư nhập tình trạng chi chuẩn chỉnh của bọn chúng (ở 25 °C [77 °F], 100 kPa). Tham khảo hộp thông tin

Acid nitric là 1 trong hợp ý hóa học vô sinh sở hữu công thức chất hóa học HNO₃. Acid nitric tinh nghịch khiết là hóa học lỏng ko màu sắc, bốc sương mạnh nhập không gian độ ẩm. Trong đương nhiên, acid nitric tạo hình trong mỗi trận mưa giông kèm cặp sấm chớp và lúc này bọn chúng là 1 trong trong mỗi tác nhân tạo nên mưa acid.

Nó là 1 trong hóa học acid độc và làm mòn và dễ làm cho cháy. Acid nitric tinh nghịch khiết ko màu sắc còn nếu như nhằm lâu sẽ sở hữu được màu sắc tương đối vàng bởi sự hội tụ của những nitơ oxide. Nếu một hỗn hợp sở hữu rộng lớn 86% acid nitric, nó được gọi là acid nitric bốc khói. Acid nitric bốc sương sở hữu đặc thù acid nitric bốc sương white và acid nitric bốc sương đỏ chót, tùy nằm trong nhập con số nitơ dioxide hiện hữu.

Acid nitric còn mang tên là cường thủy (Hán Việt: 镪水; giờ Latin: aqua fortis).

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Sự tổ hợp acid nitric và được ghi nhận lần thứ nhất vào thời gian năm 800 AD vì thế một ngôi nhà fake kim người Ả Rập thương hiệu là Jabir ibn Hayyan.^[1]

Tính hóa học vật lý[sửa | sửa mã nguồn]

Acid nitric khan tinh nghịch khiết (100%) là 1 trong hóa học lỏng với tỷ trọng khoảng tầm 1522 kg/m³, nhộn nhịp quánh ở nhiệt độ phỏng -42 ℃ tạo nên trở thành những tinh nghịch thể white, sôi ở nhiệt độ phỏng 83 ℃. Khi sôi nhập khả năng chiếu sáng, cho dù là bên trên nhiệt độ phỏng chống, tiếp tục xẩy ra một sự phân diệt một trong những phần với việc dẫn đến nitơ dioxide bám theo phản xạ sau:

4HNO₃ → 2H₂O + 4NO₂ + O₂

Điều này còn có nghĩa acid nitric khan nên được đựng chứa chấp ở nhiệt độ phỏng bên dưới 0 ℃ nhằm tách ko phân diệt. Chất nitơ dioxide (NO₂) vẫn hòa tan nhập acid nitric tạo nên cho tới nó làm nên màu vàng, hoặc đỏ chót ở nhiệt độ phỏng cao hơn nữa. Trong khi acid tinh nghịch khiết sở hữu Xu thế bốc sương white khi nhằm rời khỏi không gian, acid với NO₂ bốc sương tương đối làm nên màu nâu tương đối đỏ chót do đó mới nhất mang tên acid bốc sương white và acid bốc sương đỏ chót như nêu bên trên.^{[cần dẫn nguồn]}

Acid nitric rất có thể trộn lẫn với nước với ngẫu nhiên tỷ trọng này và khi chưng đựng dẫn đến một azeotrope một mật độ 68% HNO₃ và sở hữu nhiệt độ phỏng sôi ở 120,5 ℃ bên trên áp suất 1 atm. Có nhị hydrat được biết đến; monohydrat (HNO₃·H₂O) và trihydrat (HNO₃·3H₂O).

Nitơ oxide (NO_x) tan được nhập acid nitric và Đặc điểm này tác động rất nhiều cho tới toàn bộ những đặc thù lý tính tùy thuộc vào mật độ của những oxide này, hầu hết bao hàm áp suất tương đối bên trên hóa học lỏng và nhiệt độ phỏng sôi rưa rứa sắc tố được kể phía trên. Acid nitric bị phân diệt khi sở hữu nhiệt độ phỏng cao hoặc khả năng chiếu sáng với mật độ tạo thêm nhưng mà điều này rất có thể thực hiện tạo thêm sự thay đổi kha khá áp suất tương đối bên trên mặt phẳng hóa học lỏng bởi những oxide nitơ dẫn đến một trong những phần hoặc toàn cỗ nhập acid.

Hóa tính[sửa | sửa mã nguồn]

Acid nitric là 1 trong mono acid mạnh, một hóa học lão hóa mạnh rất có thể nitrat hóa nhiều hợp ý hóa học vô sinh và là 1 trong acid một nấc vì thế chỉ tồn tại một sự phân ly.

Các đặc điểm acid[sửa | sửa mã nguồn]

Là một acid điển hình nổi bật, acid nitric sở hữu từng đặc điểm của acid như phản xạ với base, oxide base và muối hạt muốn tạo trở thành những muối hạt mới nhất, nhập số tê liệt cần thiết nhất là muối hạt amoni nitrat. Do đặc điểm lão hóa mạnh mẽ của nó, acid nitric (ngoại trừ một số trong những nước ngoài lệ) ko giải tỏa hydro khi phản xạ với sắt kẽm kim loại và dẫn đến những muối hạt thông thường sở hữu tình trạng lão hóa cao hơn nữa. Vì nguyên do này, biểu hiện làm mòn nặng nề rất có thể xẩy ra và cần được bảo đảm an toàn phù hợp bằng phương pháp dùng những sắt kẽm kim loại hoặc kim loại tổng hợp kháng làm mòn khi chứa chấp acid này.

Acid nitric là 1 trong acid mạnh với cùng 1 hắng số thăng bằng acid (pK_a) = -2: nhập hỗn hợp nước, nó trọn vẹn năng lượng điện ly trở thành những ion nitrat NO₃⁻ và một proton hydrat, hoặc hay còn gọi là ion hydroni, H₃O⁺:

HNO₃ + H₂O → H₃O⁺ + NO₃⁻

Các đặc điểm oxy hóa[sửa | sửa mã nguồn]

Phản ứng với kim loại[sửa | sửa mã nguồn]

Là một hóa học lão hóa mạnh, acid nitric phản xạ mạnh mẽ với tương đối nhiều sắt kẽm kim loại và phản xạ rất có thể thực hiện nổ. Tùy nằm trong nhập mật độ acid, nhiệt độ phỏng và tác nhân thực hiện tương quan, thành phầm dẫn đến ở đầu cuối rất có thể bao gồm nhiều loại và nhiều thành phầm khử đa dạng chủng loại như N₂, NO, NO₂, N₂O, NH₄NO₃. Phản ứng xẩy ra với đa số những sắt kẽm kim loại, nước ngoài trừ những sắt kẽm kim loại quý (Au, Pt) và một số trong những kim loại tổng hợp. Trong phần rộng lớn những tình huống, những phản xạ lão hóa hầu hết với acid quánh thông thường dẫn đến nitơ dioxide (NO₂).

Cu + 4HNO_{3 (đặc)} → Cu(NO₃)₂ + 2NO₂↑ + 2H₂O

Tính hóa học acid thể hiện tại rõ ràng so với acid loãng, thông thường dẫn đến nitơ oxide (NO):

Xem thêm: thuật ngữ thuộc tính dùng trong hệ cơ sở dữ liệu quan hệ là để chỉ đối tượng

3Cu + 8HNO_{3 (loãng)} → 3Cu(NO₃)₂ + 2NO↑ + 4H₂O

Do acid nitric là 1 trong hóa học lão hóa mạnh, H⁺ thông thường khan hiếm khi được dẫn đến. Cho nên lúc sắt kẽm kim loại phản xạ với acid nitric vô cùng loãng (1–2% hoặc 0,2–0,3 M) và rét (gần 0 ℃) thì mới có thể giải tỏa hydro:

Mg_(rắn) + 2HNO_{3 (dd)} → Mg(NO₃)_{2 (dd)} + H_{2 (khí)}

Sự thụ động hóa (không phản ứng/không tác dụng)[sửa | sửa mã nguồn]

Dù chromi (Cr), Fe (Fe), cobalt (Co), nickel (Ni), mangan (Mn) và nhôm (Al) dễ dàng hòa tan nhập hỗn hợp acid nitric loãng, tuy nhiên so với acid quánh nguội lại tạo nên một tờ oxide sắt kẽm kim loại Al₂O₃, Fe₂O₃,… bảo đảm an toàn bọn chúng tránh bị lão hóa tăng, hiện tượng kỳ lạ này gọi là sự việc thụ động hóa.

Phản ứng với phi kim[sửa | sửa mã nguồn]

Khi phản xạ với những nhân tố phi kim, nước ngoài trừ silic và những nhân tố group halogen, những nhân tố phi kim này thông thường bị lão hóa cho tới tình trạng lão hóa tối đa và dẫn đến nitơ dioxide so với acid quánh và nitơ oxide so với acid loãng:

C + 4HNO₃ → CO₂↑ + 4NO₂↑ + 2H₂O hoặc 3C + 4HNO₃ → 3CO₂↑ + 4NO↑ + 2H₂O

P + 5HNO₃ → H₃PO₄ + 5NO₂↑ + H₂O

Phản ứng với hợp ý chất[sửa | sửa mã nguồn]

3H₂S + 2HNO₃ (> 5%) → 3S↓ + 2NO↑ + 4H₂O

PbS + 8HNO₃ (đặc) → PbSO₄↓ + 8NO₂↑ + 4H₂O

Ngoài rời khỏi, Ag₃PO₄ tan nhập HNO₃, HgS ko tính năng với HNO₃.

Phản ứng với hợp ý hóa học hữu cơ[sửa | sửa mã nguồn]

Nhiều hợp ý hóa học cơ học bị huỷ diệt khi xúc tiếp với acid nitric, nên acid này vô cùng nguy hại nếu như rớt vào khung người người.

Tổng hợp ý và phát triển acid nitric[sửa | sửa mã nguồn]

Acid nitric được dẫn đến bằng phương pháp trộn lẫn nitơ dioxide (NO₂) và nước với việc xuất hiện của oxy hoặc dùng không gian nhằm lão hóa acid nitrơ cũng dẫn đến acid nitric:

4NO₂ + O₂ + 2H₂O → 4HNO₃

Acid nitric loãng rất có thể cô quánh cho tới 68% với cùng 1 láo lếu hợp ý azeotropic 32% nước. Việc cô quánh rộng lớn được triển khai bằng phương pháp chưng đựng với acid sunfuric với tầm quan trọng là hóa học khử nước. Trong quy tế bào chống thử nghiệm, cơ hội chưng đựng như vậy cần được tổ chức vì thế khí cụ thủy tinh nghịch với áp suất thấp nhằm tách phân diệt acid này. Các côn trùng nối vì thế thủy tinh nghịch và nút bựa cũng nên tách người sử dụng bởi acid nitric tiến công những hóa học này. Dung dịch acid nitric cung cấp thương nghiệp thông thường sở hữu mật độ đằm thắm 52% và 68%. Việc phát triển acid nitric được triển khai vì thế technology Ostwald bởi Wilhelm Ostwald sáng tạo.

Trong chống thử nghiệm, acid nitric rất có thể pha trộn bằng phương pháp cho tới đồng(II) nitrat hoặc cho tới phản xạ những lượng đều bằng nhau kali nitrat (KNO₃) với acid sunfuric (H₂SO₄) 96%, và chưng đựng láo lếu hợp ý này bên trên nhiệt độ phỏng sôi của acid nitric là 83 ℃ cho tới lúc còn lại hóa học kết tinh nghịch white color, kali bisunfat (KHSO₄), còn đánh dấu vào trong bình. Acid nitric bốc sương đỏ chót nhận được rất có thể trả trở thành acid nitric white color. Cần Note khi thử nghiệm thì cần người sử dụng những trang trang bị vì thế thủy tinh nghịch, hoặc nhất là bình cổ cong vẹn toàn khối bởi acid nitric khan tiến công cả nút bựa, cao su đặc và domain authority nên sự thất thoát rất có thể khôn xiết nguy khốn hiểm:

H₂SO₄ + KNO₃ → KHSO₄ + HNO₃

Chất NO_x hòa tan được vô hiệu hóa bằng phương pháp dùng áp suất tách bên trên nhiệt độ phỏng chống (10–30 phút với áp suất 200 mmHg hoặc 27 kPa). Acid nitric bốc sương white nhận được sở hữu tỷ trọng 1,51 g/cm³. Quy trình này cũng khá được triển khai bên dưới áp suất và nhiệt độ phỏng tách nhập một bước muốn tạo rời khỏi không nhiều khí nitơ dioxide rộng lớn.

Acid này cũng rất có thể được tổ hợp bằng phương pháp lão hóa amonia, tuy nhiên thành phầm bị trộn loãng vì thế nước bởi phản xạ dẫn đến. Tuy nhiên, cách thức tổ hợp này cần thiết trong những công việc phát triển amoni nitrat kể từ amôniăc bám theo technology Haber, bởi thành phầm ở đầu cuối rất có thể phát triển kể từ nitơ, hydro và oxy là nguyên vật liệu nguồn vào chủ yếu.

Acid nitric bốc sương white, cũng gọi là acid nitric 100% hoặc WFNA, vô cùng tương tự với thành phầm acid nitric khan. Một đặc điểm nghệ thuật của acid nitric bốc sương white là nó sở hữu tối nhiều 2% nước và tối nhiều 0,5% NO₂ hòa tan. Acid nitric bốc sương đỏ chót hoặc RFNA, có một lượng nitơ dioxide (NO₂) đáng chú ý bay ngoài hỗn hợp với gray clolor đỏ chót. Một công thức của RFNA thể hiện tại tối thiểu 17% NO₂, group không giống là 13% NO₂. Trong tình huống, acid nitric bị khắc chế bốc sương (hoặc IWFNA, hoặc IRFNA) rất có thể thực hiện tăng khi cho thêm nữa tăng khoảng tầm 0,6 cho tới 0,7% hydro fluoride, HF. Chất fluorit này được bổ sung cập nhật nhập nhằm kháng làm mòn trong những bể chứa chấp sắt kẽm kim loại (HF dẫn đến một tờ fluoride sắt kẽm kim loại bảo đảm an toàn sắt kẽm kim loại đó).

Sử dụng[sửa | sửa mã nguồn]

Thường được sử dụng thực hiện dung dịch demo nhập chống thử nghiệm, acid nitric được dùng nhằm phát triển dung dịch nổ bao hàm nitroglycerin, trinitrotoluen (TNT) và cychlortrimethylenetrinitramin (RDX), rưa rứa phân bón (như phân đạm một lá nitrat amoni).

Acid nitric cũng khá được dùng nhập chống thử nghiệm ngôi trường học tập nhằm tổ chức những thử nghiệm tương quan cho tới việc demo chloride. Cho acid nitric tính năng với khuôn demo, tiếp sau đó cho tới hỗn hợp bạc nitrat nhập nhằm thăm dò kết tủa white của bạc chloride.

Trong nghệ thuật ICP-MS và ICP-AES, acid nitric (với mật độ kể từ 0,5% cho tới 2,0%) được dùng như 1 hợp ý hóa học nền nhằm xác lập dấu tích sắt kẽm kim loại trong những hỗn hợp. Trong nghệ thuật này cần được người sử dụng acid nitric vô cùng tinh nghịch khiết vì thế một số trong những lượng ion sắt kẽm kim loại nhỏ rất có thể thực hiện tác động cho tới thành quả phân tách.

Acid này còn được dùng nhập ngành luyện kim và tinh nghịch thanh lọc vì thế nó phản xạ với phần rộng lớn sắt kẽm kim loại và trong những tổ hợp hóa học cơ học. Khi kết phù hợp với acid hydrochloric, nó tạo nên trở thành nước cường toan, một trong mỗi hóa học rất có thể hòa tan vàng và bạch kim (platin).

Một trong mỗi phần mềm cho tới IWFNA là 1 trong hóa học lão hóa nhập nhiên liệu lỏng thương hiệu lửa.

Ngoài rời khỏi, acid nitric còn được sử dụng thực hiện hóa học demo màu sắc (colorometric test) nhằm phân biệt heroin và morphine.

Nguy hiểm[sửa | sửa mã nguồn]

NFPA 704 "Biểu đồ cháy"
3
≤ 40%

NFPA 704 "Biểu đồ cháy"
4
> 40%

NFPA 704 "Biểu đồ cháy"
4 Xem thêm: 25 tuổi sinh năm bao nhiêu 1
bóc khói

Acid nitric là 1 trong hóa học lão hóa mạnh, và những phản xạ của acid nitric với những hợp ý hóa học như cyanide, carbide, và bột sắt kẽm kim loại rất có thể thực hiện nổ. Các phản xạ của acid nitric với tương đối nhiều hợp ý hóa học vô sinh như turpentine, vô cùng mạnh mẽ và tự động bốc cháy.

Acid quánh thực hiện cho tới màu sắc domain authority người chuyển sang gold color bởi phản xạ với protein keratin. Vết gold color này tiếp tục trả trở thành màu sắc cam khi được hòa hợp.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

1. Hóa học tập vô sinh, tập luyện nhị, Hoàng Nhâm, Nhà xuất bạn dạng dạy dỗ nước ta.
2. Sách giáo khoa Hóa học tập 11, Nhà xuất bạn dạng dạy dỗ nước ta.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• International Chemical Safety Card 0183
• NIOSH Pocket Guide vĩ đại Chemical Hazards
• Bản mẫu:Ecb
• National Pollutant Inventory - Nitric Acid Fact Sheet Lưu trữ 2006-04-08 bên trên Wayback Machine
• Properties and classification of nitric acid Lưu trữ 2008-11-21 bên trên Wayback Machine
• Jabir Ibn Hayyan Biography

Wikimedia Commons đạt thêm hình hình ảnh và phương tiện đi lại truyền đạt về Acid nitric.